czwartek, 31 marca 2016

Prima aprilis. Uważaj, bo się pomylisz!

  


Dowcipy i żarciki urządzane znajomym i nieznajomym w dniu 1 kwietnia popularne były już sto lat temu. Mało wiemy o zwyczajach prywatnych, osobistych dowcipach między krewnymi czy znajomymi, zachowały się jednak mniej lub bardziej wysublimowane informacje prasowe mające wprowadzić czytelników w błąd. 
Historie takich wpisów przytacza Piotr Osęka w artykule  Prima aprilis przed wojną. Jak oszukiwaliśmy w dwudziestoleciu?.

 

piątek, 25 marca 2016

Wesołego Alleluja! Wielkanoc 1936

Kartka świąteczna na Wielkanoc z roku 1936
Wydawnictwo  "Sztuka" w Krakowie  seria 300-32
Projekt  A. Żmuda
Wysłana z Tarnowa 21.04.1936 r.

Niedziela Zmartwychwstania Chrystusa Pana przypadała na 12 kwietnia 1936 roku. 

Wielkanocne wojaże. 
ORBIS na ten czas proponował swoim klientom ofertę wycieczek, głównie zagranicznych. W kraju można było się wybrać do Juraty (5 dni, wyborowe towarzystwo w luksusowym hotelu, dancingi, bridż, piękne spacery  - 45 zł) lub Zakopanego (3 dni w pensjonacie na drodze do Białego - 29 zł). Oferta zagraniczna obejmowała wyjazdy do Jugosławii (26 dni w cenie 580 lub 670 zł) do Hiszpanii (19 dni w cenie 990 zł), na tydzień do Pragi, Wiednia i Budapesztu (215 zł), Wiednia i Semmeringu (Styria) za 200 zł, oraz krótsze wypady do Wiednia lub Rygi, a także wycieczki lotnicze do Berlina lub Bukaresztu. 

https://polona.pl/item/1803254/0/
www.polona.pl

Wielkanoc w przedwojennej Łodzi 

Przed Wielkanocą 1936 roku "Echo" informowało, że smutne święta będzie miała matka 4-letniej Danusi Winnickiej. Dziewczynka została bowiem śmiertelnie potrącona przez tramwaj przy ul. Łagiewnickiej 34. Natomiast na klatce schodowej domu przy ul. Siedleckiej znaleziono "podrzutka" płci męskiej. Dziecko było owinięte w chustkę. Matka chłopca dołączyła kartkę: Dziecko katolickie, nieochrzczone. Nie miałam innego wyjścia.. Dziecko odwieziono do żłobka. Obywatelski Komitet Pomocy Najbiedniejszym przygotował sześćset paczek dla najbiedniejszych rodzin katolickich. Dostali wędliny, czyli kiełbasy i kiszki, jajka oraz strucle. W czasie Wielkanocy część łodzian odwiedzała kina - np. kino-teatry "Metro" i "Adria" zapraszały na film "Dodek na froncie" z Adolfem Dymszą w roli głównej. 
Sama Wielkanoc nie przebiegła już spokojnie. Gazety donosiły, że w święta doszło do trzech zamachów samobójczych. 72-letni Jan Kapuściński, zamieszkały przy ul. Południowej 30 połknął znaczną ilość kwasu solnego. Mężczyznę, znajdującego się w beznadziejnym stanie, odwiedziono do szpitala na Radogoszczu. Natomiast w bramie kamienicy przy ul. Żeromskiego 58 znaleziono nieprzytomnego mężczyznę, którego nazwiska nie udało się ustalić. Okazało się, że zatruł się wypijając znaczną ilość denaturatu. Odwiedziono go do szpitala w Radogoszczu. reklama Z kolei 36-letnia Sala Winterowa, żona stolarza, próbowała się otruć jodyną. Próba samobójcza też okazała się nieskutecznie. Sali przepłukano na miejscu żołądek i nawet nie zabrano jej do szpitala.

Czytaj więcej na stronie dzienniklodzki.pl

Kartka świąteczna na Wielkanoc z roku 1936

Wydawnictwo  Fr. Karpowicz  Warszawa   A 330
Wysłana z Wilna 14.04.1936 r.

 Wielkanoc w Piotrkowie Trybunalskim

 Podobnie jak prasa gubernialna, tak i gazety okresu międzywojennego podchodziły poważnie do tematyki świątecznej. Nie zapominano o ubogich i potrzebujących. I tak w „Głosie Trybunalskim”, w numerze 100 z 1936 roku ukazało się ogłoszenie piotrkowskiego oddziału Caritasu następującej treści: Wielka Sobota! - Wszystkie przygotowania świąteczne się kończą. Jeśli jest dobra wola to i dziś nie za późno złożyć jakąkolwiek ofiarą wedle możności (w naturze, groszu lub odzieży) dla biednych, chorych, opuszczonych. - Czekamy! Prosimy serdecznie! Toruńska 5. Biuro otwarte do godz. 9 -tej wieczorem.

Specyfiką przedwojennej prasy było publikowanie znacznej ilości utworów literackich. Piotrkowskie tytuły tamtej epoki nie odstawały od ogólnopolskich trendów. Przy okazji Świąt Wielkanocnych „Głos Trybunalski”, wydawany przez Aleksandra Pańskiego, we wspomnianym numerze 100 z 1936 roku opublikował wiersz „Alleluja” autorstwa M. Mszczyckiej:
A gdy się na Wielkanoc wesoło dzwon rozbuja,
Znów serce zmartwychwstałe zaśpiewa „Alleluja”.
Wybiegną z mieszkań dzieci, uśmiechną się radośnie,
Jakdyby szły naprzeciw powracającej wiośnie.
Woń fiołków mnie odurza i białe lśnią sasanki...
Dokoła słychać ptasząt miłosne zalecanki.
I naraz zapominam w to Święto Zmartwychwstania,
Że krzyż nade mną stanął i słońce mi przysłania,
Że minął sen o szczęściu, że zmierzch się życia zbliża...
I że na moją drogę złowieszczo padł cień krzyża.
Hymn dźwięków się rozśpiewał, uroków, świateł, woni...
Niech widmo złego jutra nie psuje tej harmonji.
Niech serce zmartwychwstałe zaśpiewa „Alleluja”!
Wszechobecne reklamy
Okres przedświąteczny, jak wspomnieliśmy, to również czas zwiększonej liczby reklam w mediach. Nie inaczej było w piotrkowskiej prasie przedwojennej. W przywołanym już numerze 100 „Głosu Trybunalskiego” z 1936 roku niemal każda ówczesna restauracja piotrkowska zapraszała do odwiedzenia swych lokali. Znana od wielu lat Restauracja „Świtezianka”, pod kierownictwem Józefa Wolskiego, mieszcząca się przy ulicy Słowackiego 32, przygotowywała dla swych stałych bywalców na Wielką Sobotę specjalną rybkę oraz na święta wielki wybór win, wódek, konjaków, który zadowoli najwybredniejszych smakoszów. Oczywiście także i jeden z piotrkowskich browarów na święta polecał niedoścignionej jakości Piwa Okocimskie oraz piwa Marcowe eksportowe (dubeltowe), Polskiego Pilznera jako Portera kuracyjnego.
Swoje świąteczne specjały zachwalały również piotrkowskie piekarnie i fabryki słodkości. Święta! Czy masz cukry i baranki od Tenszerta?- „krzyczała nagłówkiem” strona 10. Poniżej babki, ciasta, mazurki, sękacze oraz inne pieczywa pierwszorzędnej jakości i w cenach przystępnych polecały kolejne piekarnie Rozpędkowskiego przy ulicy Piłsudskiego 7 (obecnie Wojska Polskiego) oraz Gadzinowskiego przy ulicy Słowackiego 24. Co ciekawe specjalnie na święta miody oferowała firma Włodzimierz Kirijczuk i S-ka ze Zbaraża.

Wielkanoc w dawnej piotrkowskiej prasie 


Kartka świąteczna na Wielkanoc z roku 1936 
Wydawnictwo "Salon Malarzy Polskich" w Krakowie
Projekt  L. Skrzyński
Druk  Zakład Reprodukcyjny "Akropol" Kraków  seria 500/104
Wysłana z Jasła 07.04.1936 r.



12 kwietnia miała miejsce premiera filmu Róża, adaptacja dramatu Stefana Żeromskiego.
Kto chce być bliżej ówczesnych klimatów może obejrzeć ten film także dzisiaj






środa, 23 marca 2016

Tradycje wielkanocne w 1936 roku

Procesja wielkanocna na Bródnie






Wielkanocna procesja wychodzącą z kościoła Matki Bożej Różańcowej na Bródnie w kwietniu 1936 roku. Drewniany kościół spłonął w czasie wojny. Obecny, murowany zbudowano na tej samej posesji, kawałek dalej od ulicy Wysockiego, na fundamentach wylanych już przed wojną.

www.targowek.info

Procesja rezurekcyjna wokół kościoła św. Floriana w Krakowie







Groby Pańskie w Krakowie








Groby Pańskie w kościołach warszawskich 












Śniadanie wielkanocne członków Polskiego Związku Zachodniego 


"Święcone" Macierzy Szkolnej w Aleksandrowicach